به گزارش نار خبر، به نقل از خبرنگار گروه اخبار فضایی خبرگزاری تسنیم، صبح سهشنبه ۱۸ مرداد ماه ۱۴۰۱ بود که ماهواره «خیام» بهروی ماهوارهبر «سایوز» از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب شد.
ماهواره خیام یک ماهواره ۶۰۰کیلوگرمی است که در مدار ۵۰۰کیلومتری قرار گرفت تا بهمدت ۵ سال از دادهها و تصاویر ارسالی آن در حوزههای کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها و مدیریت حوادث غیرمترقبه استفاده شود. خیام یک ماهواره سنجش از دور است و تمامی فرامین مربوط به کنترل و بهرهبرداری از این ماهواره از روز اول و بلافاصله پس از پرتاب توسط کارشناسان ایرانی مستقر در پایگاههای فضایی متعلق به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خاک جمهوری اسلامی ایران انجام و صادر شد.
مدت کوتاهی پس از این پرتاب موفق، نخستین سیگنالهای تلهمتری این ماهواره در پایگاه فضایی ماهدشت دریافت شد که حاکی از تزریق صحیح و سالم این ماهواره در مدار خود بود.
علیرضا نعیمی؛ مدیرکل بهرهبرداری و عملیات فضایی سازمان فضایی ایران در گفتوگویی بعد از پرتاب ماهواره اعلام کرد: ماهواره خیام، طی فرآیندی که توسط ماهوارهبر انجام شده بعد از یک ساعت از آن جدا شد و در مدار دایروی ۵۰۰کیلومتری از سطح زمین قرار گرفت. نیم ساعت پس از آن نیز نخستین داده تلهمتری را دریافت کردیم. دریافت نخستین سیگنالها برای ما بسیار خوشحالکننده و رضایتبخش بود و میتوان گفت ماهواره خیام در وضعیت بسیار مناسبی قرار دارد.
وی درباره بررسی دادهها و سیگنالهای دریافتی از ماهواره گفت: براساس طراحیای که انجام شده، ماهواره در شبانهروز چهار مرتبه و در ساعتهای ۱۰ و ۱۲ صبح و شب از روی آسمان کشور عبور میکند و آن زمان میتوان از طریق ایستگاههای زمینی داخل کشور با آن ارتباط برقرار کرد.
مدیرکل بهرهبرداری و عملیات فضایی سازمان فضایی ایران افزود: در این ارتباطها دادههای ماهواره را دریافت میکنیم و وضعیت عملکردهای ماهواره مانند دمای قسمتهای مختلف ماهواره را میسنجیم تا متوجه شدیم آیا ماهواره در وضعیت مناسب قرار دارد یا خیر. گذشته از آن در زمان برقراری ارتباطات، فرمانهای ماهواره نیز طبق برنامهریزیهای انجامشده، برای آن ارسال میشود.
وی افزود: ماهواره هنوز در شرایطی نیست که بتوانیم بگوییم وارد مرحله کاربردی شده است. برای دستیابی به این هدف حدوداً نیاز به چند ماه زمان داریم تا بتوانیم تصاویر دریافتشده از این ماهواره را در اختیار مردم قرار بدهیم.
معمولاً یک محموله تصویربرداری فضایی وقتی در ارتفاع ۵۰۰کیلومتری زمین قرار میگیرد با توجه به اینکه دسترسی مستقیم در آن وجود ندارد باید مورد کالیبراسیونهای متعددی در زمین قرار گیرد. باید کیفیت عملکرد دوربین بهلحاظ هندسی چک شود تا بههمخوردگیهای تصویر چک و اصلاح شود و همچنین باید بهلحاظ رنگ و طیف نیز بررسیهای لازم صورت گیرد.
در ماهوارههای سنجشی در همه جای دنیا معمولاً بین ۶ تا یک سال زمان میبرد تا تمام سنجندهها به اوج کیفیت عملکرد خودشان برسند که در ماهواره خیام فرایند کالیبراسیون طی فقط ۶ ماه انجام شده است.
پرتاب ماهواره خیام، نخستین دستیابی ایران به ماهوارههای سنجشی ۱ متر است. شاید اصلیترین علت همکاری ایران با روسیه در پروژه پرتاب ماهواره “خیام” وزن بیش از نیمتنی این ماهواره و نیز درصد بسیار بالای موفقیت پرتابگر سایوز باشد که مراحل ابتدایی و پرتاب خیام به کشور روسیه واگذار شده است. برابر آمارهایی که از پرتاب ماهوارهبر سایوز وجود دارد، هزینه هر کیلوگرم محمولهای که توسط این پرتابگر به فضا برده میشود بین ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار است که پایینتر از میانگین قیمت بازار در جهان است و شاید همین قیمت پایین باشد که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی را بهسمت استفاده از این پرتابگر سوق داده است.
لازم به ذکر است با توجه به ضریب اطمینان بالای پرتابگر سایوز در پرتاب و در مدارگذاری ماهوارهها، بسیاری از کشورهای صاحب چرخه کامل فناوری فضایی که خود توانایی پرتاب ماهواره را دارند نیز از پرتابگرهای روسی استفاده میکنند.
حسین دلیریان؛ مشاور رئیس و سخنگوی سازمان فضایی ایران طی سخنانی در جمع خبرنگاران در دیماه ۱۴۰۱ و ۵ ماه بعد از پرتاب خیام با اشاره به آخرین وضعیت این ماهواره، گفت: ما هفتهها است که در حال دریافت تصاویر با دقت و کیفیت بالا از این ماهواره هستیم و قرار است این تصاویر و دادهها بهمرور و با رعایت حقوق حاکمیت و بیتالمال در اختیار بخشهای مختلف دولتی و بخش خصوصی قرار گیرد و بخشی از نیازهای کشور در حوزههای مختلف از جمله کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها، مدیریت حوادث غیرمترقبه و غیره را مرتفع کند.
وی اضافه کرد: متخصصان فضایی کشور تلاش کردند که فرایند تثبیت و تستهای فنی ماهواره در فضا را در زمان کوتاهی انجام دهند تا سریعتر دادههای تصویری این ماهواره به دستمان برسد که این هدف محقق شده است و عملاً ماهواره طی یکی دو هفته آتی تمام تستهای خود را به پایان میرساند و بهطور کامل عملیاتی خواهد شد.
سخنگوی سازمان فضایی ادامه داد: تاکنون تصاویر رنگی و بسیار باکیفیتی از مناطق مختلف کشورمان از ماهواره خیام دریافت کردهایم و این تصاویر بعضاً فرایند کالیبره شدن را هم طی کرده و حتی برای برخی مسئولان نیز به نمایش گذاشته شدهاند و تصاویری از مناطق جذاب ایران نیز برای انتشار عمومی در حال آماده شدن است.
