اندوه روزی فردا را مخور

عَن أَمِیرِ الْمُؤمِنِینَ عَلِیٍّ (علیه السلام)‏ قَالَ: «یَابْنَ آدَمَ، لاَ تَحْمِلْ هَمَّ یَوْمِکَ الَّذِی لَمْ یَأْتِکَ عَلَى یَوْمِکَ الَّذِی قَدْ أَتَاکَ، فَإِنَّهُ إِنْ یَکُ مِنْ عُمُرِک یَأْتِ اللّهُ فِیهِ بِرِزْقِکَ»

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی نار خبر؛ هر روز یک حدیث را فرا بگیرید:

عَن أَمِیرِ الْمُؤمِنِینَ عَلِیٍّ (علیه السلام)‏ قَالَ: «یَابْنَ آدَمَ، لاَ تَحْمِلْ هَمَّ یَوْمِکَ الَّذِی لَمْ یَأْتِکَ عَلَى یَوْمِکَ الَّذِی قَدْ أَتَاکَ، فَإِنَّهُ إِنْ یَکُ مِنْ عُمُرِک یَأْتِ اللّهُ فِیهِ بِرِزْقِکَ».۱

از حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نقل شده که فرمودند:«اى فرزند آدم! غم و اندوهِ روزى را که نیامده بر آن روز که در آن هستى، تحمیل مکن؛ چراکه اگر آن روز، از عمرت باشد، خداوند روزىِ تو را در آن روز مى رساند (و اگر نباشد، چرا اندوه آن را می‎خوری؟)».

امام علی (علیه السلام) این گفتار حکیمانه را براى پیش‎گیرى از حرص ورزیدن فرموده اند. تردیدی نیست که منظور آن‎حضرت از این کلام، نفى آینده ‎نگرى و تدبیر در امور زندگى نیست؛ زیرا هر کسى باید به آینده همسر و فرزندان توجه داشته باشد.

در حدیثی از از امام صادق (علیه السلام) در باره حالات سلمان فارسى که آگاهى کامل از تعلیمات اسلام داشت، آمده است: هنگامى که سهم خود را از بیت‎ المال می گرفت، قوت سال خود را از آن مى‎خرید و نگه‏دارى مى کرد. در همان حدیث نیز آمده است که سلمان فارسی فلسفه این کار را چنین بیان می کرد: «… إِنَّ النَّفْسَ قَدْ تَلْتَاثُ عَلَى صَاحِبِهَا إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهَا مِنَ الْعَیْشِ مَا تَعْتَمِدُ عَلَیْهِ فَإِذَا هِیَ أَحْرَزَتْ مَعِیشَتَهَا اطْمَأَنَّتْ …»؛۲ «… نفس آدمى هنگامى که آینده خود را تأمین نبیند، دل‎چرکین می شود، ولى زمانى که معیشت خود را تأمین کرد، اطمینان پیدا می کند». بنابراین هرگز منظور امام علی (علیه السلام) از سخن فوق، ترک تلاش و کوشش براى زندگى و تأمین آینده معقول و برنامه‏ریزى براى وابسته نبودن به دیگران نیست، بلکه هدف جلوگیرى از حرص شدیدى است که بسیارى از مردم را فرا مى‎گیرد و به‎بهانه تأمین آینده، دائماً براى ثروت‎اندوزى تلاش و اموالى را گرد می آورند که هرگز تا آخر عمر از آن استفاده نکرده، براى دیگران به‎یادگار مى‎گذارند. شاهد این سخن جمله‎اى است که در ذیل این حدیث شریف در بعضى از منابع آمده که امام علیه السلام مى فرماید: «… وَ اعْلَمْ أنَّکَ لاتَکْسِبُ مِنَ الْمالِ شَیْئاً فَوْقَ قُوتِکَ إلّا کُنْتَ فِیهِ خازِناً لِغَیْرِکَ …»؛۳ «… بدان که تو چیزى از مال را بیش از نیاز خود به‎دست نمی آورى، مگر این‏که در آن، خزانه‎دار براى دیگران هستى». در تفسیر دیگری از کلام امام علی (علیه السلام)، آمده است که این سخن، نهى از کار و کوشش نسبت به آینده نیست و چگونه ممکن است نهى از این کار باشد؛ در حالى که خودِ آن حضرت می‎ فرمایند: «اِعْمَلْ لِدُنْیاکَ کَأَنَّکَ تَعِیشُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لاِخِرَتِکَ کَأَنَّکَ تَمُوتُ غَداً»؛۴ «براى دنیایت آن‎گونه عمل کن که گویى تا ابد زنده هستى و براى آخرتت آن گونه عمل کن که گویا مى‌خواهى فردا از دنیا بروى». پس اگر کار و تلاش پیگیر نباشد، زندگى در دنیا غیر ممکن است.

نتیجه این‎که، منظور امام علی (علیه السلام) از کلام فوق این است که اگر چیزى هنوز زمانش فرا نرسیده و به‎ دست تو نیامده غمگین مباش و حسرت و اندوه به‎خود راه نده، شاید چنین چیزى اصلاً وجود پیدا نکند؛ لذا نباید شتاب‎زده، غم و اندوه را براى آن به‎خود راه دهى. چنین غم و اندوهى چه سودى دارد و چه‎بسا زندگى را بر ما تباه کرده و غم و اندوه را بر دل ما مضاعف سازد و ما را از تفکر و تلاش براى واجبات و انجام مسئولیت‎ها بازدارد. البته آنچه در تفسیر اول گفته شد، مناسب‎تر به نظر مى‎‌رسد، هر چند جمع بین دو تفسیر نیز امکان‎پذیر است.

********************

۱. شریف الرضى، محمد بن حسین‏، نهج البلاغه، محقق / مصحح: فیض الإسلام‏، سید علی نقی، ص ۵۲۲، ناشر: هجرت‏، چاپ اول، قم‏، ۱۴۱۴ ق.

۲. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، ج ۵، ص ۶۸، ناشر: دار الکتب الإسلامیه، چاپ: چهارم‏، تهران، ۱۴۰۷ ق.

۳. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد، محقق / مصحح: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، ج ۱، ص ۲۳۵،‏ ناشر: کنگره شیخ مفید، چاپ اول، قم، ۱۴۱۳ ق.‏

۴. نورى، حسین بن محمد تقى‏، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، محقق / مصحح: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، ج ۱، ص ۱۴۶،‏ ناشر: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام‏)، چاپ اول، قم، ۱۴۰۸ ق.

ارسال نظر

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *