به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی نارخبر؛ در دنیای امروز که فناوری و ابزارهای دیجیتال بخش بزرگی از زندگی کودکان را فرا گرفتهاند، تحرک بدنی و تعاملات واقعی آنان بهشدت کاهش یافته است. بسیاری از والدین و کارشناسان تربیتی نگران تأثیر این روند بر رشد همهجانبهی نسل جدید هستند.
در حالیکه بازیهای رایانهای جذاب و متنوعاند، اما اغلب، کودک را از تجربهی واقعی شادی، همکاری، خلاقیت و مهارتهای اجتماعی دور میکنند. در چنین شرایطی، بازیهای بومی و سنتی میتوانند فرصتی دوباره برای پیوند با ریشههای فرهنگی، تقویت مهارتهای حرکتی و پرورش روحیهی جمعگرایی در کودکان فراهم آورند؛ بازیهایی ساده اما سرشار از معنا، که در دل خود آموزش زندگی نهفته دارند.
در گفتوگو با فهیمه نواییفر کارشناس کودک و خانواده، ابعاد گوناگون این موضوع را بررسی کردیم.
چرا پرداختن به بازیهای سنتی در تربیت کودک اهمیت دارد؟
بازیهای بومی بخشی از فرهنگ و هویت ما هستند. این بازیها کودک را درگیر حرکت، تعامل و خلاقیت میکنند و برخلاف بازیهای دیجیتال، روح جمعگرایی را در او تقویت میسازند. در واقع، بازیهای سنتی پلی هستند میان نسل امروز و ارزشهای دیروز.
از نظر رشد جسمی، چه تأثیری دارند؟
بسیاری از این بازیها مانند «هفتسنگ»، «وسطی» و «الکدولک» به تحرک بدنی نیاز دارند. دویدن، پرش و تعادل در این بازیها باعث تقویت عضلات و افزایش هماهنگی بدن میشود. در دورانی که کمتحرکی یکی از مشکلات جدی کودکان است، این بازیها حکم ورزش را دارند.
از نظر رشد ذهنی و شناختی چطور؟
بازیهای سنتی معمولاً قواعد و قوانین ساده اما آموزندهای دارند. کودک با رعایت این قواعد، نظمپذیری و کنترل رفتارش را یاد میگیرد. همچنین در بازیهایی مثل «اسم و فامیل» یا «یه قل دوقل»، تمرکز، حافظه و قدرت تصمیمگیری کودک تقویت میشود.
نقش این بازیها در تقویت مهارتهای اجتماعی چیست؟
این بازیها جمعی هستند و بدون همکاری و تعامل معنا پیدا نمیکنند. کودک یاد میگیرد با دیگران همکاری کند، نوبت را رعایت کند، ببازد و بپذیرد. اینها مهارتهایی هستند که در بزرگسالی هم پایه روابط سالم محسوب میشوند.
برخی والدین معتقدند این بازیها قدیمی شدهاند و جذابیتی برای بچههای امروز ندارند. نظر شما چیست؟
این نگاه ناشی از مقایسه نادرست است. اگر بازیهای سنتی را به شکل امروزیتر و در قالب فعالیتهای گروهی، جشنوارهها یا برنامههای مدارس اجرا کنیم، جذابیتشان چند برابر میشود. کودک به بازی نیاز دارد، نه صرفاً تکنولوژی.
آیا بازیهای سنتی میتوانند جایگزین بازیهای دیجیتال شوند؟
جایگزین کامل نه، اما میتوانند تعادل ایجاد کنند. ما نباید تکنولوژی را حذف کنیم، بلکه باید استفاده هوشمندانه از آن را در کنار بازیهای واقعی آموزش دهیم. کودک باید هم لمس زمین را تجربه کند، هم دنیای دیجیتال را بشناسد.
بازیهای بومی چه نقشی در انتقال فرهنگ ایرانی دارند؟
در هر بازی سنتی یک داستان و نماد فرهنگی نهفته است. مثلاً «لیلی» نماد تعادل و حرکت به سوی هدف است. وقتی کودک این بازیها را تجربه میکند، ناخودآگاه با فرهنگ و سبک زندگی ایرانی آشنا میشود؛ فرهنگی که بر مشارکت و شادی جمعی تأکید دارد.
مدارس چه نقشی در احیای این بازیها میتوانند ایفا کنند؟
آموزش و پرورش میتواند ساعتهای تربیت بدنی و زنگ تفریح را به بازیهای بومی اختصاص دهد. حتی برگزاری مسابقات محلی یا جشنوارههای بازیهای سنتی میتواند شور و نشاط را به فضای مدرسه بازگرداند.
نقش والدین در این میان چیست؟
والدین باید خودشان بازی کنند! حضور والد در کنار کودک در بازیهای سنتی باعث تقویت ارتباط عاطفی میشود. ضمن اینکه والدین با این کار به کودک نشان میدهند که شادی، بدون ابزار دیجیتال هم ممکن است.
آیا این بازیها به کاهش اضطراب و پرخاشگری کودکان هم کمک میکنند؟
بله، قطعاً. بازیهای فیزیکی انرژی منفی را تخلیه میکنند و بازیهای گروهی حس تعلق ایجاد مینمایند. در نتیجه، کودک کمتر دچار اضطراب، انزوا یا پرخاشگری میشود.
به نظر شما چه نهادی باید مسئول ترویج بازیهای بومی باشد؟
این کار باید بهصورت بینبخشی انجام شود. آموزشوپرورش، شهرداریها، سازمان فرهنگی و حتی رسانهها باید با همکاری هم، فضای عمومی را برای بازیهای بومی فراهم کنند؛ از پارکها گرفته تا مدارس.
انتهای خبر/