به گزارش نارخبر به نقل ازگروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، هشتم آذر ماه ۱۳۹۰ بود که تعدادی از دانشجویان ایرانی در سالگرد ترور مجید شهریاری دانشمند هسته‌ای در مقابل سفارت انگلیس در تهران تجمع کرده و وارد این سفارتخانه شده و جمع دیگری نیز وارد باغ قلهک شدند. اقدامی که واکنش وزارت خارجه انگلیس را به همراه داشت.
سخنگوی وزارت خارجه انگلیس همان روز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تظاهرات برنامه‌ریزی شده نباید با اتهامات نادرست در خصوص ترور آقای شهریاری تحریک شود. همانطور که ما آن زمان هم گفتیم، انگلیس از فعالیت تروریستی در ایران یا هر کجای دیگر در جهان حمایت نمی‌کند و هرگونه ادعایی مبنی بر مشارکت انگلیس در این‌گونه فعالیت‌ها به طور قطع بی اساس است. ما منتظریم تا مقامات ایران اقدامات لازم برای هدایت و مدیریت این تظاهرات را برعهده گیرند و تضمین حاصل کنند که کارکنان سفارت انگلیس در تهران و ساختمان سفارتخانه انگلیس کاملاً مورد حفاظت قرار می‌گیرند.» (اینجا بخوانید)
البته وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران (+) نیز همان زمان به این وقایع واکنش نشان داد و در بیانیه‌ای ضمن ابراز تأسف از آنچه «برخی رفتارهای غیرقابل قبول معترضان در مقابل سفارت انگلیس در تهران» نامید، از مسئولان امر خواست تا اقدامات و بررسی های فوری و ضروری را در این زمینه به عمل آورند. این وزارتخانه در این بیانیه ضمن احترام به قوانین و مقررات بین‌المللی و با تاکید بر مصونیت اماکن دیپلماتیک، بر تعهد دولت جمهوری اسلامی ایران به حفاظت و صیانت از اماکن و ماموران دیپلماتیک تأکید کرد.
«ویلیام هیگ» وزیر خارجه پیشین انگلیس نیز در همین خصوص با علی اکبر صالحی وزیر خارجه وقت ایران تلفنی تماس گرفت و خواستار اقدامات لازم برای تضمین امنیت کارمندان سفارت انگلیس در تهران شد. او که اهمال عامدانه پلیس کشورش در سال ۱۳۵۹ منجر به گروگان گیری گسترده و شهادت ۲ کارمند ایرانی در جریان تهاجم تجزیه طلبان به سفارت ایران در لندن شد، با بیان اینکه انگلیس این اقدام غیرمسئولانه را به شدت جدی می‌گیرد، آن را موجب نقض جدی کنوانسیون ژنو برشمرد که حفاظت از دیپلمات‌ها و اماکن دیپلماتیک را تحت هر شرایطی ملزم می‌کند.
وی دولت ایران را به خاطر ناتوانی در اتخاذ تمهیدات کافی برای حفاظت از سفارت انگلیس مسئول خواند و از اتباع کشورش خواست تا به جز در موارد ضروری از سفر به ایران خودداری کنند و از اتباع حاضر در ایران هم تقاضا کرد تا از خانه‌هایشان خارج نشوند و منتظر توصیه‌های آتی این کشور باشند. (بیشتر بخوانید)
«دیوید کامرون» نخست وزیر وقت انگلیس هم روز هشتم آذر ماه رویدادهای رخ داده را غیر قابل دفاع خواند و از ایران خواست کسانی را که مسئول این رویداد بودند را تحت تعقیب قرار دهند و در بیانیه‌ای در این زمینه افزود: حمله امروز به سفارت انگلیس در تهران عصبانی کننده و غیرقابل دفاع است. کوتاهی دولت ایران در دفاع از کارمندان انگلیسی و دارایی‌های آن شرم آور بود.
دولت انگلیس همچنین کاردار سفارت ایران در لندن را احضار و نسبت به این رخدادها اعتراض کرد.
* همه پشت انگلیس در آمدند
به دنبال تسخیر سفارت انگلیس در تهران، مقامات غربی به حمایت از انگلیس پرداختند و ضمن محکوم کردن این اقدام، آن را غیر قابل قبول خواندند. «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه پیشین آمریکا در این باره گفت: «من از ایران می‌خواهم که از دیپلمات‌های خارجی مستقر در کشورش حمایت کند و حمله به نمایندگی دیپلماتیک انگلیس در تهران را به شدت محکوم می‌کنم.» باراک اوباما رئیس جمهور اسبق آمریکا (+) نیز خواستار پیگرد قانونی مسببان این حادثه شد و گفت: «حمله به سفارت انگلیس در ایران که تهران مسئولیت حفاظت از هیأت دیپلماتیک آن را بر عهده است، غیرقابل قبول است. ما همگی از بابت حمله به سفارت انگلیس در ایران عمیقا ناراحت و متأثر هستیم. این نوع رفتارها غیرقابل قبول هستند و من قاطعانه از دولت ایران می‌خواهم که مسببان این حادثه را تحت پیگرد قرار دهد.»
سخنگوی «بان کی‌مون» دبیرکل پیشین سازمان ملل، «کاترین اشتون» مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وزرای خارجه فرانسه، روسیه، ایتالیا، آلمان، کانادا، اسپانیا هم به این قضیه واکنش نشان داده و محکوم کردند. (اینجا بخوانید)
علاوه بر این شورای امنیت سازمان ملل نیز هشتم آذر ماه با تشکیل جلسه‌ای فوری این اقدام را محکوم کرد. در بیانیه‌ای که بدین منظور صادر شده، آمده بود: «اعضای شورای امنیت حمله به سفارت انگلیس در تهران را که منجر به ورود غیرمجاز به ساختمان‌های دیپلماتیک و کنسولی و به بار آمدن آمدن خسارات جدی شد، به شدت محکوم می‌کنند.» این بیانیه به اتفاق آراء ۱۵ عضو این شورا از جمله چین و روسیه، به تصویب رسید. (جزییات بیشتر)
یک روز بعد (نهم آذر ماه) هم ویلیام هیگ وزیر خارجه وقت انگلیس از صدور دستور تعطیلی فوری سفارت ایران در لندن خبر داد و اعلام کرد: کاردار ایران در لندن در حال حاضر از درخواست ما برای تعطیلی فوری سفارت ایران مطلع شده و تمامی پرسنل دیپلماتیک ایران باید ظرف مدت ۴۸ ساعت انگلیس را ترک کنند. این دستور واکنش رامین مهمان‌پرست سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه را به همراه داشت که این اقدام دولت انگلیس را انفعالی و شتابزده خواند و افزود: بدیهی است دولت جمهوری اسلامی ایران متقابلا اقدامات لازم در این خصوص را انجام خواهد داد و مسئولیت حفاظت از اموال و اماکن دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در لندن را متوجه دولت انگلیس می‌داند.
مهمان‌پرست افزود: آنچه در ارتباط با سفارت انگلیس در تهران رخ داد اتفاقی غیر قابل پیش بینی و در پی عصبانیت برخی از تظاهرکنندگان از رویکرد دولت انگلیس در قبال جمهوری اسلامی ایران بود که با هوشمندی و تدابیر اتخاذ شده از آسیب دیدن دیپلمات‌ها جلوگیری به عمل آمد و برخورد با متخلفین از سوی قوه قضاییه تحت بررسی و پیگیری است. (اینجا بخوانید)
از سوی دیگر و در حالی که مقامات دولت انگلیس قطع رابطه با جمهوری اسلامی ایران را رسما اعلام نکرده بودند، کارکنان بریتانیایی سفارت این کشور در تهران ضمن پایان بخشیدن به فعالیت‌های خود، سفارتخانه را تخلیه و تهران را ترک کردند.
آلمان، فرانسه، سوئد و هلند هم سفرای خود را از تهران و به منظور مشاوره فراخواندند. دولت نروژ (+) هم نهم آذر ماه اعلام کرد: «در پی حمله روز گذشته تظاهرات‌کنندگان اسلام‌گرا به سفارت انگلیس، نروژ سفارت خود در تهران را تعطیل کرد.» بنا بر اعلام «هیلد اشتاینفلد» سخنگوی وزارت امور خارجه نروژ، پرسنل دیپلماتیک نروژ هنوز در تهران هستند و تصمیمی مبنی بر خروج آنها اتخاذ نشده است.
همچنین وزارت خارجه فرانسه، کاردار ایران در پاریس را به منظور اعلام اعتراض فرانسه و لزوم حفاظت از هیأت‌های دیپلماتیک احضار کرد و سوئد نیز اقدام به احضار سفیر ایران در استکهلم کرد و نگرانی خود را از تحولات اخیر در روابط انگلیس با ایران ابراز کرد. (بیشتر بخوانید)
دهم آذر ماه هم افرادی به صورت سازماندهی شده در مقابل سفارت و اقامتگاه دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در لندن حضور یافته و ایجاد مزاحمت کردند. همزمان با این رخدادها، تعدادی از سفارتخانه‌های ایران در کشورهای اروپایی مورد تعرض قرار گرفتند که از آن جمله سفارت ایران در برن بود و پلیس سوئیس (+) از حمله افراد ناشناس به ساختمان سفارت ایران در شهر برن و پرتاب مواد آتش زا به سوی آن خبر داد. تعدادی از جدایی طلبان و منافقان هم با تبر و سنگ به سفارت ایران در پاریس (+) حمله کردند. این تعرضات به سفارتخانه ایران در دانمارک و نروژ نیز صورت گرفت.
همچنین اعلام شد که وزرای خارجه اتحادیه اروپا به منظور بررسی اتفاقات رخ داده در تهران و لندن در بروکسل گردهم می‌آیند. وزرای خارجه اتحادیه اروپا دهم آذر ماه در نشستی در بروکسل با صدور بیانیه‌ای تجمع دانشجویان مقابل سفارت انگلیس و اقدام صورت گرفته علیه سفارت این کشور در تهران را محکوم کردند. در بیانیه‌ای که بدین منظور صادر شد، آمده بود: اتحادیه اروپا اقدام صورت گرفته علیه سفارت انگلیس در تهران را اقدامی علیه کل اتحادیه اروپا تلقی می‌کند و با اقدامات مناسب واکنش نشان خواهد داد. (اینجا بخوانید)
* سکوت در قبال تعرض به سفارتخانه‌های ایران
این واکنش‌ها در حمایت از انگلیس و در محکومیت حمله به سفارت این کشور در تهران در حالی صورت گرفته است که سفارتخانه ایران در لندن بارها و بارها مورد تعرض قرار گرفته، ولی نه کسی در حمایت از ایران اقدامی را صورت داده و نه این اقدام را محکوم کرده است. از ابتدای شروع اغتشاشات اخیر در ایران، سفارت ایران در لندن هم شاهد حضور تجمعات متعددی بود و جمعی از اغتشاشگران و ضد انقلاب‌های خارج نشین اقدام به پرتاب سنگ و بطری و رنگ به ساختمان سفارت کردند و این تجمعات به درگیری با پلیس نیز انجامید و به بازداشت تعدادی از مهاجمان ختم شد.
در ادامه این تعرضات، عصر روز یکشنبه ۱۷ مهر ماه نیز گروهی در نبود پلیس خود را به بالکن سفارت ایران در لندن رسانده و اقدام به تعویض پرچم جمهوری اسلامی ایران کردند.
پلیس انگلیس هم در این باره توضیح داد: حدود ساعت ۱۸:۳۰ یکشنبه (۹ اکتبر/۱۷ مهر ماه)، گروهی به سفارت ایران نزدیک شدند. دو مرد به بالکن بالای درب ورودی رفته و پرچم را برداشتند و یک پرچم جایگزین نصب کردند. این درحالی است که دیگران تلاش می کردند به جلوی ساختمان آسیب بزنند. پنج مرد به دلیل وارد کردن خسارت به ساختمان سفارت دستگیر شدند. سه مرد و یک زن دیگر نیز به دلیل ایجاد بی نظمی خشونت آمیز و حمله به پلیس بازداشت شده‌اند و پس از این حادثه پرچم اصلی به بالکن بازگردانده شد.
البته «سیدمهدی حسینی متین» کاردار جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با ایرنا اوضاع سفارت را آرام خواند و گفت: پرچم پرافتخار ایران که توسط دشمنان انقلاب مورد اهانت قرار گرفته بود در محل خود نصب شد.
خبرنگار خبرگزاری فارس (دوشنبه) ۱۸ مهر ماه در نشست هفتگی ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه درباره اهمال دولت انگلیس در تامین امنیت سفارتخانه ایران در لندن سؤال کرد که وی پاسخ داد: اقداماتی همانند آنچه در لندن اتفاق افتاد به لحاظ ارزش اقدام بی ارزشی است، اینکه تعدادی به یک نمایندگی دیپلماتیک حمله کرده و پرچم کشوری را پایین بکشند، این اقدام فی نفسه بی ارزش است. ولی نکته حائز اهمیت مسؤولیت دولت پذیرنده یک نمایندگی دیپلماتیک است. دولت‌ها موظف به رعایت مقررات بین‌المللی و مشخصا کنوانسیون وین در حفاظت از امنیت اماکن دیپلماتیک هستند. دولت انگلیس از جمله کشورهایی است که در این زمینه مدعی است و جای تاسف دارد در چنین کشوری نه فقط در این بازه زمانی، بلکه در مقاطع طولانی سال‌های گذشته سفارت ایران بارها مورد تعرض قرار گرفته است.
وی ادامه داد: جای بسیار تاسف است که کشورهای مدعی حتی در خصوص تامین امنیت یک مکان دیپلماتیک به وظیفه خود عمل نمی‌کنند و آن وقت در این زمینه مدعی ایران هستند. بر وظیفه قانونی دولت انگلیس در این زمینه تأکید می‌کنیم. در این روزها چند بار سفیر انگلیس در تهران احضار و مسؤولیت دولت انگلیس در تامین امنیت اماکن دیپلماتیک مورد تأکید قرار گرفته است. اگر انگلیس نمی‌تواند امنیت را تامین کند، به دولت ایران اعلام کند. اگر پذیرنده نماینده دیپلماتیک است به مسؤولیتش عمل کند و اگر مقابله با خشونت برایشان یک اصل است آن را در سرزمین خود اعمال کرده و با خشونت طلبان برخورد کرده و اجازه فعالیت به خشونت طلبان ندهند.
تعرضات به سفارتخانه‌های ایران فقط به انگلیس محدود نبود، سفارتخانه‌های ایران در تعداد دیگری از کشورهای اروپایی نیز شاهد تجمعات و تعرضات بود از جمله سفارتخانه‌های ایران در فرانسه، نروژ، بلژیک، سوئد، سوئیس و در دانمارک هم که یک فرد مسلح با سلاح سرد اقدام به ورود به سفارتخانه ایران در کپنهاگ کرده و خانم افسانه نادی پور سفیر ایران در دانمارک را مورد تهدید قرار داد و کارمند سفارت را مضروب و خساراتی به خودروهای داخل سفارت وارد کرد که مورد اعتراض ایران قرار گرفت و به احضار سفیر دانمارک در تهران به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران انجامید.
